Transferne cene su one cene koje nastaju na osnovu obavljanja transakcija između povezanih lica. Ove transakcije se manifestuju kroz komercijalne, finansijske i ostale poslovne transakcije između povezanih lica, u cilju sticanja dobiti zbog prodaje ili kupovine proizvoda i usluga. S obzirom se radi o poslovanju povezanih lica, javlja se mogućnost manipulisanja sa ciljem izbegavanja obaveze plaćanja poreza. Da bi se ovakve malverzacije izbegle, postoji zakonska obaveza privrednih društava I preduzetnika koji posluju sa povezanim licima o dostavljanju studija o transfernim cenama.

Da bi se zaštitila od odliva kapitala, naša država od 2013. godine kontroliše transakcije transfernih cena primenjujući Zakon o porezu na dobit pravnih lica I Pravilnik o transfernim cenama I metodama po principu “van dohvata ruke”. Transakcije sa povezanim licima posebno se iskazuju u Poreskom bilansu.

Uslov za postojanje transfernih cena su povezana lica ili povezane firme, koje međusobno obavljaju transakcije. Lice povezano sa obveznikom je ono fizičko ili pravno lice u čijim se odnosima sa obveznikom javlja mogućnost kontrole ili uticaja na poslovne odluke, kao I posedovanje najmanje 25% udela, akcija ili glasova u organima upravljanja. Povezanim licima smatraju se i bračni ili vanbračni drug, potomci, usvojenici i potomci usvojenika, roditelji, usvojioci, braća i sestre i njihovi potomci, dedovi i babe i njihovi potomci, kao i braća i sestre i roditelji bračnog ili vanbračnog druga.

Zakonom su kao povezana lica obuhvaćeni odnosi povezanosti preko:

• Kapitala- vlasništvo sa posedovanjem preko 25% vlasništva
• Upravljačke (rukovodeće) funkcije – ista fizička ili pravna lica učestvuju u upravljanju I kontroli ili kapitalu
• Rodbinskih odnosa- kada je jedno pravno ili fizičko lice osnivač ili suosnivač preduzeća koja međusobno posluju, tj kada vlasnici ili rukovodioci firmi posluju sa familijom
• Poslovnih odnosa sa firmom/firmama koje imaju sedište na teritoriji posebne jurisdikcije (“poreski raj”).

Transferne cene koje se obračunavaju u transakcijama i poslovnim odnosima između povezanih preduzeća nazivaju se još i kontrolisane cene ili prenosne cene I tu spadaju:

• cene proizvoda i usluga,
• nematerijalna imovina,
• finansiranje,
• zajedničko učešće u troškovima istraživanja i razvoja.

Kod transfernih cena uvek se polazi od pretpostavke da nastaju kada postoje međusobno povezana preduzeća, pravna lica i njihove međusobne transakcije. Povezane firme i povezana lica mogu biti fizička ili pravna lica, kao i rezidenti iste poreske jurisdikcije i rezidenti različitih poreskih jurisdikcija.

Neretko se dešava da multinacionalne kompanije osnivaju ćerke firme ili ogranke u zemljama sa nižom poreskom stopom nego u matičnoj državi, potom prebacuju dobit iz jedne zemlje u drugu radi plaćanja manjeg poreza.  Sve češća pojava je I da firme jedna drugoj pozajmljuju novac preuzimajući posao banaka, posebno kada se radi o povezanim licima.

Transferne cene mogu biti predmet zloupotrebe jer mogu uticati na umanjenje poreskih obaveza, zbog čega se sprovode dodatne mere poreske i inspekcijske kontrole. Zloupotrebe nastaju:

• sa ciljem da se umanje poreske obaveze,
• da se ne plate nastale poreske obaveze,
• prilikom ispostavljanja računa za nepostojeći promet (najčešće su predmet transakcija usluge).

Sa druge strane, cilj i motiv formiranja transfernih cena nisu uvek poreske uštede, odnosno smanjivanje i izbegavanje poreskih obaveza. Motivi mogu biti osvajanje novih tržišta, poboljšavanje položaja na postojećem tržištu, potrebe za povećanim nivoom likvidnosti, zatim ostvarivanje boljih poslovnih rezultata, kako bi se dobili povoljniji finansijski krediti od poslovnih banaka i slično.

Ukoliko je u toku godine firma poslovala sa povezanim licem i obavljala transakcije po transfernim cenama, postoji obaveza da se napravi izveštaj o transfernim cenama koja se predaje nadležnoj poreskoj upravi, koja dalje vrši kontrolu poslovanja i usklađenost poslovanja između povezanih lica sa tržišnim uslovima.

Kriterijumi za utvrđivanje povezanosti sa pravnim licem ili obveznikom se primenjuju na sva lica. U skladu sa Zakonom primenjuju se i na rezidente i na nerezidente, osim u slučaju gde je zakonom propisano da se kriterijumi odnose samo na nerezidente.

Pri proceni povezanosti lica uvek se polazi od dva kriterijuma:

• da se javlja mogućnost kontrole između dva lica,
• da postoji značajniji uticaj na donošenje poslovnih odluka.

Prema Zakonu, definicija povezanih lica je: “Licem povezanim sa obveznikom smatra se ono fizičko ili pravno lice u čijim se odnosima sa obveznikom javlja mogućnost kontrole ili značajnijeg uticaja na poslovne odluke.”

Izveštaj o transfernim cenama se podnosi Poreskoj upravi u istom roku u kom se podnosi poreska prijava i poreski bilans. Za pravna lica rok je 180 dana od dana isteka perioda za koji se utvrđuje porez, a za preduzetnike je rok 15. april tekuće godine za prethodnu godinu.

Izrada Elaborata o transfernim cenama je posao koji zahteva veliku stručnost. MicroFinance Consulting može za Vašu firmu izraditi:

1. Skraćeni Elabrat o transfernim cenama (Studija o transfernim cenama)
2. Elaborat o transfernim cenama (Studija o transfernim cenama) u punom obliku.